De symboliek van vissen op Chinees porselein
Vissen zijn in China mythologische dieren. Vissen en visvijvers zijn daardoor een geliefd onderwerp in de kunst. Visschilderkunst vestigde zich sinds de Song-dynastie (960-1279) als een zelfstandig en populair genre in de inktschilderkunst. Ook voor de decoratie op Chinees porselein werden vissen een geliefd onderwerp. Voornamelijk op blauw-en-witte Chinese vazen, borden en theepotten uit de Yuan-dynastie (1279-1368) is het motief van de vis -specifiek tussen waterplanten- een populair symbool. De vis symboliseert overvloed en welvaart.
Wanneer vissen samen met een lotusbloem worden voorgesteld wenst dit de bezitter voortdurende welvaart toe. Het symbool van de visvijver stamt uit het boek Zhuangzi van de Taoïstische filosoof Zhuang Zhou (ca. 369-286 BCE). De vissen zijn een allegorie voor de vrijheid in het taoïstische denken. Het Taoïsme kende een bloeiperiode tijdens de vroege Ming-dynastie (1368-1644), onder keizer Xuande (regeerperiode 1426-1435). Bijgevolg is het symbool van de vissen regelmatig terug te vinden op Ming-vazen, borden en theepotten. Zo kan de decoratie op Chinees porselein de attributie dat het gaat om een Ming-vaas, bord of theepot mee ondersteunen.
Ook bepaalde vissoorten dragen een specifieke betekenis. Een karper staat voor succes in financiële zaken. Een karper die uit het water springt symboliseert de student die worstelt met het behalen van de staatsexamens. Goudvissen voegen dan weer door hun gouden kleur een extra betekenislaag toe aan de symboliek van de welvaart. Vissen kunnen ook voorkomen als motief ter vervanging van de zes kalligrafische tekens op Kangxi borden, vazen en theepotten. Dit helpt de expert om de Chinese theepot, de Chinese vaas of het Chinese bord te dateren.
De symboliek van vleermuizen op Chinees porselein
Het Chinese woord voor vleermuis ‘fu’ is gelijk aan dat voor geluk. Bijgevolg staat de vleermuis voor succes. Ook in de decoratie op Chinees porselein komt het motief van de vleermuis voor. De vleermuis wordt vaak in het rood afgebeeld. Rood is de kleur van vreugde, wat de symboliek van succes en geluk nog vergroot. Het pigment voor de rode kleur voor de vleermuizen op Chinees porselein is afkomstig van ijzeroxide.
De motieven die de vleermuizen op het Chinese porselein omgeven, zijn niet willekeurig. Wanneer vijf vleermuizen boven perziken zijn voorgesteld, verwijst dit naar de ‘Vijf Zegens’: lang leven, welstand, gezondheid, virtuositeit en een vredig einde. Dit motief van perziken en vleermuizen is veelvoorkomend op keizerlijk porselein uit de heerschappij van keizers Yongzheng (regeerperiode 1722-1735) en Qianlong of Kienlong (regeerperiode 1735-1796) uit de Qing-dynastie (1644-1911). Ook op Guangxu schotels, theepotten en vazen komt het motief van de vleermuis voor. Zo geeft niet enkel de bodemrim, de stempel of het merkteken informatie over de datering. Ook de gebruikte decoratie en het motief kunnen de expert indicaties geven over de datering van de vaas.
Wanneer de bodemrim, de stempel en de decoratie allemaal in dezelfde richting wijzen, dan gaat het om ‘mark and period’ Chinees porselein. Bijgevolg kan de porseleinexpert op basis daarvan de waarde van de Chinese theepot, de Chinese vaas of de Chinese schotel bepalen. De symboliek geeft daarnaast een niet-financiële diepere betekenis aan de vaas. Wie wil er nu geen Chinese vaas, Chinese theepot of Chinees bord in zijn interieur die tegelijkertijd mooi, waardevol én een geluksbrenger is.
